چابک سازی سازمان و چرا ها

http://blog.irscrum.com/wp-content/uploads/2010/05/agile.jpg?w=592طی درخواست یکی از مدیران شرکت توسعه نرم افزار پ .س (اسم نبردم شاید علاقمند نباشند) در مورد امکان مشاوره و مربی گری Agile بنده برای آن شرکت , 3 سوال اساسی توسط ایشان مطرح گردید که در این پست قصد طرح و جواب دادن این سوالات را دارم  . به این دلیل که شاید دیگر مدیران و یا اشخاص که علاقمند به دانستن و آشنایی با این مسئله باشند این جواب به صورت سرگشاده ارائه گردید .

سوالات مطرح شده به قرار زیر می باشد :

  • یک سازمان چه پیش فرض ها و نیازمندی هایی برای Agile شدن نیازدارد؟
  • برنامه من برای Agile کردن سازمان چیست ؟
  • عواید و منافع این کار برای سازمان چه چیز می باشد و چگونه می توان آن را اندازه گرفت؟

امیدوارم که حق مطلب را به جا آورده باشم و سوالات را عین پرسش مدیر گرامی مطرح کرده باشم . به دلیل اینکه سوالات به هم ربط دار می باشند همه آنها را به صورت یکجا و کلی جواب خواهم داد و در خواست من این خواهد بود که  اگر نوشته بنده جوابگو سوالات نبود تذکری داده شود تا کمی واضح تر و ریزتر جواب داده شود .

http://blog.irscrum.com/wp-content/uploads/2010/05/a305-distributed-agile-development.jpg?w=280خوب بیان این مسئله و جواب سوال , ” برای اینکه Agile بشویم چه چیز می خواهد”  در واقع بسیار سخت و مشکل می باشد بدلیل اینکه شرایط از هر تیم به تیم دیگر متفاوت خواهد بود و نمی توان یک نسخه واحد پیچید . ولی می توان گفت که Agile شدن برای تیم ها سختی و راحتی خواهد داشت . یعنی اینکه یک تیم با شرایط راحت تر و کم هزینه تر خواهد توانست Agile شود و یک تیم سخت و پر هزینه تر Agile خواهد شد . پس می توان گفت همه تیم ها و سازمان ها  شاید  توانایی Agile شدن را خواهند داشت ولی با درجه سختی متفاوت .

خوب شاید سوال کنید که این درجه سختی را چگونه می توان تعیین کرد . این درجه سختی را نمی توان جز با بررسی و ارزیابی  سازمان و اعضای سازمان تعیین کرد . باید تمام سازمان مورد ارزیابی قرار گیرد و بعد از ارزیابی می توان گفت که سازمان در چه وضعی است . در ارزیابی مهمترین مسئله توانایی و زمان Agile شدن است .

برای درک مسئله بهتر است یک مثال زده شود . فرض کنید بنده در تلویزیون مسابقه دو (دوندگی) را می بینم و مشاهده می کنم که به فرد برنده 400 میلیون دلار جایزه می دهند . با توجه به جایزه خوب وسوسه می شوم فردا در دوی مارتن شرکت کنم ولی بدون آمادگی و ارزیابی توانایی ها و ظرفیت های خودم . زمان مسابقه چند صد متر ندویده خسته می شوم و خواهم ماند . در این حالت دو حالت خواهم داشت :1- خواهم توانست تا به خانه برگردم و از دیدن مسابقه در تلویزیون لذت ببرم  2- ایست قلبی می کنم  و خداحافظ.

برای سازمان ها و شرکت های توسعه نرم افزار هم بدینگونه است . نمی توان با عجله و بدون ارزیابی توانایی سازمان و افراد شروع به چابک شدن کرد . مثلا فردا روز آقای مدیر از راه  می رسد و همه کارکنان رو جمع می کند و بعد از نطق در مورد فواید Agile می فرماید : “دوستان امروز می خواهیم Agile بشویم و سعی کنید تا امروز عصر کار را تمام کنید  ,  اینم مقالات وبلاگ دنیای چابک ,  زود بخونید تا شروع کنیم . هی ممد تو اسکرام مستر , خانم منشی به اون کاظمی (مشتری) زنگ بزن بیاد که اون Product owner ماست , دوستان زود باشید که سود ها و پول های کلان منتظر ما هستند و دیر بجنبیم از کف رفتند ” .  و اینگونه خواهد بود که شاید بر خواهیم گشت به متد قبلی و یا ایست قلبی .

در مورد مثال دونده یک راه سومی هم وجود دارد و آن هم این است که من به موقع و در زمان مناسب در مارتن شرکت کنم . خوب عرض شد زمان مناسب ؟ زمان مناسب در این مثال این است که بنده به پیش یک مربی  دومیدانی بروم و او بنده را عرض یابی نماید و با توجه به توانایی جسمانی و روحانی بنده  ,  بنده را مورد آموزش و تمرین قرار دهد . زمانی که به توانایی لازم رسیدم می توانم در مارتن شرکت کنم . پس منتظر زمان مناسب خواهم بود .http://blog.irscrum.com/wp-content/uploads/2010/05/tired_runner-758783.jpg?w=200

در مورد Agile هم باز بدینگونه است . اول سازمان باید مورد ارزیابی قرار بگیرد . باید (و دوباره باید) وضع و اوضاع فعلی سازمان استخراج و مستند سازی شود . به طور ساده باید فهمید که سازمان هم اکنون چگونه کار می کند و چگونه توسعه می دهد,  وضع ارتباطی آن با مشتری چگونه است اصلا چگونه مدیریت می شود و … . سپس با توجه به نقاط ضعف و کاستی های موجود , آموزش ها و توصیه های لازم باید اتخاذ شود .

شاید بپرسید شما که می خواهید Agile را پیاده سازی کنید چه کاری با وضع گذشته سازمان دارید ؟ درست است ما می خواهیم Agile را پیاده سازی کنیم ولی نه یک باره( تا سازمان سکته کند) . اصلاحا ما Agile را در کالبد تیم و پروسه قبلی تزریق خواهیم کرد و نه جایگزین . برای تزریق یک آمپول پنی سیلین باید آزمایش بدهید تا معلوم شود بدنتان حساسیت ندارد در صورت نداشتن حساسیت تزریق می شود در غیر اینصورت داروی جایگزین تجویز می شود .

ولی شاید توضیحات بالا تعدادی از مدیران را قانع نکند و آنها به دنبال فهمیدن و نام بردن چند عامل به صورت موردی می باشند .  خوب من می توانم چند مورد عمومی زیر را نام ببرم :

Agile می تواند در محیط ها و شرایط  زیر راحت ترو بهتر اعمال شود (و Agile کلا مناسب حال شرایط زیر می باشد) :

  • ارائه های اورژانسی : در بعضی از موارد هنگام توسعه نرم افزار باید نرم افزار به صورت زود به زود به مشتری ارائه شود در غیر اینصورت مشتری لنگ خواهد ماند . یعنی هم نرم افزار توسعه یافته می شود و هم توسط مشتری استفاده می شود .
  • کمبود اطلاعات و نیازمندی های پروژه یا محصول  در هنگام شروع پروژه و در فاز برپایی یا Initiate پروژه
  • در دسترس بودن همیشگی مشتری
  • نیروی انسانی سازگار
  • نیروی های انسانی در یک جا مستقر باشند
  • تیمی که واقعا تیم باشد

برای موانع در مورد  اعمال Agile هم می توان به موارد زیر اشاره کرد :

  • کمبود دانش Agile
  • تیم های بسیار بزرگ
  • توسعه به صورت توزیعی و گسترده به صورت فرا محلی
  • قراردادهای بسته (از نظر قیمتی و دامنه پروژه)
  • نیروی کار نابلد و یا نیروی کار تازه وارد و تازه تیم شده
  • حرکت به صورت سریع

موارد بالا شاید فقط تعدادی از موانع پیش روی تیم های و سازمان ها Agile هستند و برای اطلاعات بیشتر باید سازمان مورد بررسی قرار بگیرد .

برای جواب سوال شماره یک می توان به صورت خلاصه گفت که: شرایط زیادی می تواند در چابک شدن و یا نشدن سازمان دخیل باشد که به تعدادی از آنها در بالا اشاره شد ولی مهمترین اصل برای چابک شدن ارزیابی توانایی سازمان و تعیین زمان آمادگی برای چابک شدن می باشد .

اما در مورد سوال دوم . سوال شده است که برنامه بنده برای انتقال سازمان ها به Agile چه می باشد؟

برنامه و طرح بنده برای ارائه و کمک به سازمان ها برای انتقال به Agile شامل موارد زیر می تواند باشد:

  • بررسی سازمان و تعیین وضعیت فعلی سازمان
  • آموزش و نهادینه سازی ارزش ها و اصول Agile
  • آموزش اسکرام
  • برگزاری کارگاههای آموزشی در مورد متد اسکرام و XP
  • برپایی و استارت Agile در سازمان
  • بررسی وضع و نظارت بر عملکرد
  • برگزاری جلسات بازبینی عملکرد و تعیین روش های بهبود وضعیت

در حالت کلی برنامه در 4 سطح قابل تعریف خواهد بود : 1- بررسی 2- آموزش 3- اجرا 4- بازبینی

اما این طرح به صورت 100% نیست زیرا تیم ها و شرایط فرق می کنند و باید موارد و طرح هایی بعد از انجام کاری هایی پیش بینی شوند . یعنی آموزش به صورت 100% نیست . شاید در هنگام اجرا نیاز به آموزش دوباره تیم باشد . شاید بعضی از اصول Agile را باید فراموش کرد و شاید … و اینها همه به شرایط سازمان و افراد بستگی دارند. بدلیل اینکه عکس العمل و رفتار افراد در مقابل تغییرات قابل پیش بینی نیست ,  باید برنامه هایی در مورد عکس العمل های نشان داده شده بعد از اجرای Agile  طرح ریزی کرد .

ولی در کل هدف ما ارائه و عمل به مفهوم زیر در هر سازمان Agile خواهد بود :

http://blog.irscrum.com/wp-content/uploads/2010/05/agilegoal.jpg

از طریق انجام و عمل به مفاهیم و اصول اصلی Agile خواهیم توانست به استراتژی درون سازمانی برسیم . مثلا با عمل به اصل “قبول و پذیرایی از تغییرات ” که یکی از اصول Agile می باشد و در برنامه ما هم خواهد بود خواهیم توانست به یکی از استراتژی های اصلی سازمان که “ابقاء مشتریان ” می باشد دست بیابیم  , که تحقق هر استراتژی سازمان مصادف با نزدیکی به هدف سازمان می باشد ,  که هدف سازمان شامل سود و منافع بیشتر می باشد .

اما در مورد سوال سوم . پرسیده شده است : “عواید و منافع Agile شدن  برای سازمان چه چیز می باشد و چگونه می توان آن را اندازه گرفت؟”

تبدیل سازمان قدیمی به یک سازمان Agile همانند همه تغییرات دیگر نیاز به زمان دارد و نمی توان سریع به انتظارات مورد نظر رسید و این زمان را اصلاحا زمان پختگی می گویند . یعنی باید اجازه بدهیم این تفکر در سازمان خوب پخته شود و بعد منتظر عواید و منافع عالی باشیم . حتی در شروع و یا اواسط چابک سازی احتمال دارد که بهره وری تیم بسیار پایین بیاید . در همین باب بهتر است به شکل پایین توجه کنید :

http://blog.irscrum.com/wp-content/uploads/2010/05/agilechart.jpg?w=592

خوب همانطور که در مورد A مشاهده می کنید تیم در اواسط انتقال فرق زیادی نکرده است به این دلیل که در این بازه زمانی تیم در حال آموزش و یادگیری هست.  بعد تیم وارد دوره مقاومت شده است . در این دوران بهره وری به سرعت در حال  پایین  آمدن است . در دوران  مقاومت تیم از یاد گیری و اجرای متد جدید خودداری یا مقاومت می کنند . دوران بعدی دوران آشفتگی است . این دوران را می توان دوران بحرانی تیم ها و یا سازمان های Agile نام برد زیرا که سازمان در حال تجربه و پیاده سازی یک اندیشه جدید است و هنوز پخته نشده است  و بهروری پایین است .دوره بعدی پیش بسوی پختگی او دست یابی به منافع بهتر از قبل است و بهره وری را مشاهده می کنید که بسیار بالاتر رفته است .

دانشی که از نمودارهای بالا حاصل شد گواه این قضیه خواهد بود که نباید انتظار داشته باشیم در چند روز به بهره وری مناسب  و بالا برسیم  . حتی باید منتظر پایین آمدن بهره وری هم باشیم . در همین باب در کتاب پنج دشمن کار تیمی می خوانیم :” برای جوش خوردن درست استخوان شکسته یک انسان ,  شاید لازم باشد دوباره آن راشکست و دوباره به هم متصل کرد و این درد آور خواهد بود ولی لازم است ” .

این دوران آشفتگی و مقاومت در سازمان های مختلف فرق خواهد کرد و بسیار به درجه سختی که در بالا به آن اشاره شد بستگی خواهد داشت .این احتمال وجود دارد که این دوران به طول بینجامد و سازمان امکان ادامه این وضع را نداشته باشد و دوباره به متد قبلی بازگردد . علاوه بر این در  انتقال ریسک های زیادی وجود دارد ریسک های کوچک و بزرگ . مثلا احتمال  دارد پروژه حساس شما کلا از بین برود و یا بدلیل تازه وارد بودن نیروی کار با این متد , کدهای کثیف تولید بشود و قابل نگه داری نباشد .  ولی باز این موارد در حالت ریسک کار می باشند و هر پیشرفتی نیاز به قبول ریسک هایی دارد . ریسک پذیری شاید یکی از بزرگترین خصوصیات مدیران بزرگ باشد .

اگر سازمان بتواند دوران بحران را به سلامت بگذراند خواهد توانست به منافع خوبی دست بیابد : اعم از رضایت مشتری ,  سود بیشتر و … . برای باور بهتر این قضیه بهتر است دست به دامن آمار و ارقام شویم و مشاهده کنیم که کشورهای موفق و پیشرفته جهان با Agile به چه دستاوردهایی دست یافتده اند .

شرکت  VersionOne در سال 2007 آمارگیری در زمینه Agile انجام داد . در این آمارگیری 1500 نفر از 71 کشور مختلف حضور داشته اند . در این آمارگیری VersionOne خواسته تا بداند این 1500 نفر در شرکت هایشان که با Agile کار می کنند تا چه حد موفق بوده اند و نتیجه آمارگیری به صورت زیربوده است : (شاید قابل باور نباشد)

http://blog.irscrum.com/wp-content/uploads/2010/05/agilebenefit.jpg

هر یک از ستون ها یک شاخص بسیار مهم برای یک شرکت توسعه نرم افزار می باشد . مثلا شرکت ها اذعان داشته اند که بعد استفاده از Agile  توانسته اند 90%  به بهروری خود بیفزایند که بسیار گام خوبی می باشد یا 66% در هزینه ها کاهش داشته اند که بسیار عالی است . البته این اعداد در بهترین حالت ها و در کشورهای متمدن جهان با فرهنگی بالا در زمینه توسعه نرم افزار جمع آوری شده است و در ایران هم می توان به متوسط  این اعداد دست یافت (فردا روز یقه ما رو نگیرید که چرا ما به 90% بهروری بیشتر نرسیدیم ) .

در مورد اندازه گیری موفقیت هم می توان گفت که هر یک از شاخص های بالا قابل اندازه گیری هستند و می توان موفقیت  یا عدم موفقیت یک سازمان را بعد از تبدیل به Agile با آن سنجید و درصد پیشرفت را مشخص کرد .

البته برای هر یک از سوالات می توان چندین سمینار ارائه کرد و یا  کتاب نوشت ولی در این نوشتار امیدوارم توانسته باشم به سوالات مطرح شده  اندکی جواب بدهم .

یاشیاسیز

درباره اسد صفری

اسد صفری – مربی تحول چابک سازمان و تیم های نرم افزاری. مدارک حرفه ای: CSP - CSM - PSM - PSPO - CDA - Management 3.0 برخی تجربیات: رئیس دفتر تحول چابک شرکت داده ورزی سداد(بیشتر از ده تیم نرم افزاری) - مربی چابک شرکت رامند (تیم های موبایل و گیم سازی) - مدیر تولید نرم افزار SimplyDesk برای شرکت فرانسوی PCI - مربی مشاور شرکت های:خدمات انفورماتیک، ارکید فارمد، فراداده، الفبا برخی از سوابق مشاوره کوتاه مدت و تدریس : علی بابا، فناپ، تجارت الکترونیک پارسیان، بیمه سامان، مهندسین مشاور تجارت (بانک تجارت)، بیمه ایران، پارس آنلاین، شرکت رهنما، ورانگر، انتشارات پزشکی کوثر، فولا آلیاژی یزد، پارک علم فناوری کردستان و ... . عضو انجمن های بین المللی Agile Alliance - Scrum Alliance

4 دیدگاه در “چابک سازی سازمان و چرا ها

پاسخ دادن به SirAsad لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.