شاید شنیده باشید و یا حتی کامل این موضوع را لمس کرده باشید که ما ایرانی ها در کار تیمی مشکل داریم، یا فرهنگ ما با کار تیمی نمی خواند. اما این قضیه چقدر صحت دارد؟ آیا ما ذاتا مشکل داریم یا بلد نیستیم؟

به نظر من کار تیمی و یا اصلا روح تیم بودن، چیزی است که ما ذاتا در آن مشکل نداریم، بلکه کسی نبوده است که به ما یاد دهد چگونه باید تیم بود و چگونه می توان کار تیمی موثری انجام داد. همانطور که تیم های خوب استخدام نمی شوند، بلکه ساخته می شوند، کار تیمی نیز از اول وجود ندارد و باید رفته رفته و تدریجا به وجود بیاید.

خوب در چند سری پست می خواهم در مورد کار تیمی و نحوه ایجاد تیم ها صحبت کنم، اما چرا من در دنیای چابک؟ تیم اولین اصل در تفکر چابک است، بعبارتی ما دیگر در تفکر چابک نفر نداریم که او را مقصر شکست بدانیم، ما با تیم ها سرکار داریم، تیم های توانا و با اختیار که متعهد انجام کارها هستند. لزوم داشتن تیم های موثر در دنیای چابک حیاتی و ضروری می باشد.

بدبختانه یا خوشبختانه در ایران انواع شرکت ها با سازمان های مختلفی وجود دارد، و نمی توان همه آنها را با هم بررسی کرد. ولی معمولا ما در تیم ها نفر یا نفراتی داریم که به جای همه فکر می کنند. این ها معمولا عنوان یا نقش لیدر تیم را دارند.

طی بازدیدی که چند روز پیش از یکی از شرکت های بزرگ نرم افزاری ایران داشتم، سازمان آنها بدین صورت بود که، تیم های مجزایی با عنوان تیم تحلیل و تیم برنامه نویسی تشکیل شده بود، تیم تحلیل به قول خودشان مخ شرکت بود و درخواست و نیازها در این تیم تحلیل و طراحی میشد و بعد نتیجه به تیم برنامه نویسی واگذار می شد و تیم برنامه نویسی بدون فکری آنها را پیاده سازی میکردند.

این روش شاید به گونه های مختلفی در ایران اجرا می شود، تیم تحلیل شاید یک نفر باشد، تیم تحلیل شاید ده نفر باشد، تیم تحلیل شاید همان رهبر تیم باشد. با اینکه این روش اساسا مشکل دارد، ولی اصلا این روش را نقض نمیکنم (هدف این پست این نیست)، مشکلی که می خواهم به آن اشاره کنم، گرفتن فکر و اختیار از تیم برنامه نویسی است.

مدیران زیادی دردل کرده اند که “آقا اعضای تیم نسبت به محصول تعهد ندارند” ، “عاقبت محصول/ سازمان  برای اعضای تیم  مهم نیست” ، … .

یک نفر در تیمی که بر روی کار خود کنترلی ندارد، از طرف مدیر یا رهبر اهمیت یا احترامی برای وی قائل نیستند، آینده ای برای خود نمی بیند، هیچ یادگیری یا رشدی در کار نیست، چگونه می توان انتظار تعهد یا نوع آوری داشت؟

مسئله این است در دنیای امروز با این هزینه ها نمی توانیم تیم هایی داشته باشیم که نتیجه کار برایشان مهم نباشد، یا متعهد به کار خوب نباشند یا از انگیزش لازم برخوردار نباشند، مدیران یا رهبران ملزم هستند که تیم هایی به وجود آورند که متعهد باشند، کار تیمی موثری انجام دهند، انگیزه بالایی برای موفقیت محصول داشته باشند، نوع آوری کنند و … .

اما چگونه می توان به چنین تیم هایی دست یافت؟

نخستین حرکتی که باید انجام دهیم پروسه ای به نام “واگذاری – وکالت” یا “Delegation” است. ما به عنوان رهبر تیم یا مدیر یا هر عنوانی ، باید مخ تیم نباشیم و به جای تیم فکر نکنیم، یعنی هر چقدر فکر کردن و تصمیم گیری را به عهده تیم بگذاریم، وقت بیشتری برای هدایت و مربیگری تیم خواهیم داشت. به عبارتی کار من به عنوان رهبر یا مدیر، هدایت و مربیگری تیم است نه فکر کردن و تصمیم گیری به جای تیم.

پس اولین کاری که باید بکنیم اعطای قدرت تصمیم گیری و فکر به تیم است. یعنی تیم بتواند فکر کند، تصمیم بگیرد و اجرا کند. در چنین محیطی تعهد بتدریج بر روی تیم خواهد بود، تیم نوع آوری خواهد کرد زیرا محصول برای تیم است و نه شرکت، دیگر شاهد چنین سخنانی از برنامه نویس ها نخواهیم بود “دیگی که برای من نجوشد بهتر است سر سگ توش بجوشد!”

اما آیا این در عمل امکان پذیر است؟ آیا مدیر می تواند چنین اختیاراتی در اختیار تیم بگذارد؟

حتما که امکان پذیر است فقط دو مورد اساسی وجود دارد که باید بررسی شود:

• عادات و فرهنگ سنتی مدیران یا رهبران : معمولا اعطای قدرت به زیر دست، کمی برای ما سخت است یا بهتر بگویم “حال می کنم برای همه چیز خودم تصمیم بگیرم یا به دیگران اعتماد ندارم” ، قبل از هر کاری این عادت باید شکسته شود، که اعطای قدرت به تیم ها باعث ضعیف شدن مدیر نمی شود، بر عکس به رهبریت موثر او کمک می کند.
• واگذازی یک شبه : حقیقتا یک شبه امکان ندارد که تیم های متعهد به وجود آورد، یعنی از همین فردا پس از خواندن این نوشته همه تصمیات را به تیم ها واگذار کنید و خودتان با کشتی کروز دور اروپا بزنید. این کار سخت است و کاملا یک پروسه تدریجی و دراز مدت. تیم اگر یک باره اختیارات زیادی بدست آورد حتما در شوک آشفتگی یا Chaos خواهد رفت . این کار باید بتدریج و با مراقبت کامل انجام شود.

اما خود بحث واگذاری شامل دو بخش است، Delegation و Empowerment .  این دو نوع مکمل هم هستند، یعنی باید از Delegation یا واگذاری شروع کنیم تا به Empowerment یا توانمند سازی برسیم. هدف نهایی ما تیم های توانمند هستند که قدرت تصمیم گیری دارند.

در Delegation ما هر وقت کار یا تسکی را به تیم واگذار می کنیم، چارچوب، محدودیت ها و کل تسک را برای تیم مشخص می کنیم (بخشی یا تمام تصمیم گیری هنوز بر عهده ما است) ولی در Empowerment کل تصمیم گیری را بر عهده تیم میگذاریم و فقط آنها را از محدودیت ها آگاه میکنیم که مثلا چقدر زمان داریم و نحوه انجام آن و تصمیم گیری ها برعهده تیم است. به عبارت ساده تر Delegation گامی برای رسیدن برای Empowerment است.

این پست ادامه خواهد داشت

چابک و موفق باشید